آشنایی با اصطلاحات تخصصی چاپ

صنعت چاپ یکی از بخش‌های مهم در تولید محتوا، تبلیغات و نشر است. برای کسانی که در این زمینه فعالیت دارند، آشنایی با اصطلاحات تخصصی چاپ ضروری است. در این مقاله، مجموعه‌ای از اصطلاحات مهم و کاربردی در چاپ بررسی شده و در پایان به مرور اجمالی روش‌های چاپ پرداخته شده است.

اصطلاحات تخصصی چاپ

زینک (Plate)

صفحات فلزی یا پلی‌استری که برای انتقال طرح به سطح چاپ‌شونده در چاپ افست استفاده می‌شوند.

پیشنهاد میشود که مقاله زینک چاپ چیست را مطالعه کنید. در آنجا اطلاعات کامل و مفیدی در مورد این صفحات آورده شده.

ترام (Halftone)

نقاط ریز و دقیق که برای ایجاد تصاویر نیم‌سایه یا سایه روشن در چاپ استفاده می‌شوند.

کاغذ کرافت

نوعی کاغذ مقاوم و قهوه‌ای که بیشتر برای بسته‌بندی یا چاپ‌های خاص استفاده می‌شود.

تیراژ (Print Run)

تعداد نسخه‌های چاپ‌شده در یک نوبت چاپ که بسته به پروژه متغیر است.

مرکب (Ink)

رنگی که در چاپ استفاده می‌شود. مرکب‌ها می‌توانند پایه روغنی، پایه آبی، UV یا خاص باشند.

گلاسه (Coated Paper)

کاغذ صاف و براق که برای چاپ تصاویر و متن‌های باکیفیت مناسب است.

لیتوگرافی

لیتوگرافی به فرآیندی در چاپ اطلاق می‌شود که طی آن طراحی‌ها یا نوشته‌ها بر روی یک صفحه فلزی (معمولاً آلومینیومی) منتقل می‌شود.

ترامه (Screen Ruling)

تعداد خطوط ترام در هر اینچ، که میزان وضوح تصاویر نیم‌سایه را تعیین می‌کند.

تریمو (Trim)

برش نهایی محصول چاپی برای دستیابی به اندازه دقیق و حذف حاشیه‌های اضافی.

صحافی (Binding)

فرآیندی که صفحات چاپ‌شده را به هم متصل می‌کند. انواع مختلف آن شامل چسب گرم، دوخت و فنر است.

رزولوشن چاپ

میزان وضوح تصاویر چاپی که با واحد DPI (نقطه در اینچ) اندازه‌گیری می‌شود. هرچه رزولوشن بالاتر باشد، کیفیت تصویر بیشتر است.

کاور (Cover)

جلد خارجی کتاب یا مجله که می‌تواند از انواع مختلف کاغذ باشد.

اسپات یووی (Spot UV)

تکنیکی برای ایجاد جلوه‌های براق یا برجسته روی بخش‌های خاصی از سطح چاپ‌شده.

جوهر چاپ

جوهر چاپ یک ماده‌ای است که شامل رنگدانه‌ها و مواد مقاوم‌کننده می‌شود و نقش انتقال تصویر یا متن به سطح مورد نظر (مانند کاغذ، پلاستیک، شیشه یا پارچه) را در فرآیند چاپ ایفا می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با انواع جوهر چاپ به مقاله مربوطه مراجعه کنید.

برجسته‌کاری (Embossing)

ایجاد طرح‌های برجسته روی کاغذ یا جلد برای جلوه بیشتر.

لمینت (Lamination)

روکشی که برای محافظت از سطح چاپ‌شده و افزایش دوام آن استفاده می‌شود.

سلفون (Cellophane)

نوعی روکش پلاستیکی برای محافظت و جذاب‌تر کردن سطح چاپ.

دایکات (Die-Cutting)

فرآیند برش کاغذ یا مقوا به شکل‌های خاص و سفارشی.

خط تا (Creasing)

خطی که روی کاغذ یا مقوا برای تا کردن راحت‌تر ایجاد می‌شود.

چاپ ترموگرافی (Thermography Printing)

فرآیند چاپ برجسته که از حرارت برای ایجاد جلوه‌های خاص استفاده می‌شود.

کالیبراسیون (Calibration)

تنظیم تجهیزات چاپ برای تولید رنگ‌ها و کیفیت مطلوب.

پیگمنت (Pigment)

رنگ‌دانه‌هایی که در تولید مرکب‌های با کیفیت بالا استفاده می‌شود.

کُراسه (Coated Paper)

نوعی کاغذ با پوشش خاص (مات یا براق) که برای چاپ تصاویر با کیفیت بالا مناسب است.

کلیشه (Cliché)

صفحه‌ای فلزی، پلاستیکی یا لاستیکی که در چاپ فلکسوگرافی یا گراوور برای انتقال طرح به سطح چاپ‌شونده استفاده می‌شود.

درای بک (Dry Back)

کاهش درخشش جوهر پس از خشک شدن کامل آن روی کاغذ.

لب پنجه (Gripper Margin)

بخشی از کاغذ که دستگاه چاپ برای گرفتن و حرکت دادن آن استفاده می‌کند. در این بخش چاپ انجام نمی‌شود و معمولاً به‌عنوان حاشیه بدون چاپ باقی می‌ماند.

تقسیم‌بندی (Imposition)

ترتیب قرارگیری صفحات روی کاغذ چاپی برای بهینه‌سازی فرآیند برش و صحافی.

پُرچاپ (Overprint)

فرآیندی که در آن رنگ یا طرحی روی چاپ قبلی اضافه می‌شود تا جلوه‌ای خاص ایجاد کند.

ترام سفید (Reverse Halftone)

استفاده از نقاط سفید در پس‌زمینه‌ای تیره برای ایجاد جلوه‌ای خاص در چاپ.

پلیت‌بندی (Plate Making)

فرآیند آماده‌سازی صفحات چاپ (زینک‌ها) برای انتقال طرح به ماشین چاپ.

پشت و رو (Duplex Printing)

چاپ روی هر دو طرف کاغذ، معمولاً در چاپ افست یا دیجیتال.

خط برش (Cut Line)

علامتی که روی کاغذ مشخص می‌شود تا محل برش دقیق تعیین شود.

اسپید (Speed)

سرعت ماشین چاپ در تولید تعداد مشخصی از نسخه‌ها، که بر حسب تعداد برگ در دقیقه اندازه‌گیری می‌شود.

چاپ چهاررنگ (CMYK)

روشی که از چهار رنگ اصلی (فیروزه ای، سرخابی، زرد، مشکی) برای ایجاد تمام رنگ‌ها استفاده می‌کند. این سیستم در چاپ افست و دیجیتال کاربرد دارد. جهت آشنایی با تفاوت CMYK و RGB به مقاله آن در وبسایت مراجعه کنید.

رنگ مستقیم (Spot Color)

استفاده از یک رنگ خاص به‌جای ترکیب رنگ‌های CMYK، معمولاً برای لوگوها یا طرح‌های خاص.

رنگ پنتون (Pantone Color)

سیستم استانداردی برای شناسایی و مطابقت رنگ‌ها که در طراحی و چاپ استفاده می‌شود.

خط نیم‌تیغ (Kiss Cut)

برشی که فقط روی لایه بالایی کاغذ یا برچسب انجام می‌شود، بدون برش لایه زیرین.

گرماژ

وزن کاغذ در واحد گرم بر مترمربع (g/m²). گرماژ بالاتر نشان‌دهنده ضخامت و کیفیت بیشتر کاغذ است.

جهت آشنایی با انواع جنس و گرماژ کاغذ در چاپ به مقاله آن مراجعه کنید.

ماشین چهار رنگ (Four-Color Press)

ماشینی که برای چاپ رنگی با استفاده از چهار رنگ اصلی (CMYK) طراحی شده است.

تناژ (Tonnage)

میزان ضخامت و استحکام کاغذ که بر حسب گرم بر متر مربع (gsm) اندازه‌گیری می‌شود.

پانچ (Punch)

فرآیند سوراخ‌کاری در کاغذ برای اهدافی مانند صحافی.

تاخور (Folding)

عمل تا کردن کاغذ به فرم‌های مختلف برای کتابچه‌ها، بروشورها و دیگر محصولات چاپی.

پرفراژ

فرآیندی که در آن روی کاغذ یا مقوا خط‌هایی ایجاد می‌شود تا امکان جدا کردن بخشی از آن راحت‌تر باشد (مانند بلیت‌ها یا قبض‌ها).

چاپ افست (Offset Printing)

چاپ افست مناسب برای تیراژ بالا، کتاب‌ها و مجلات.

چاپ دیجیتال (Digital Printing)

برای تیراژ کم و سفارش‌های سریع.

چاپ سیلک اسکرین (Silk Screen Printing)

مناسب برای پارچه، پلاستیک و مواد غیرمعمول.

چاپ فلکسوگرافی (Flexography)

کاربرد در بسته‌بندی و مواد انعطاف‌پذیر.

چاپ لترپرس (Letterpress Printing)

روشی سنتی برای چاپ با جلوه هنری.

چاپ هلیوگراور (Gravure Printing)

برای پروژه‌های باکیفیت و تیراژ بسیار بالا.

چاپ یووی (UV Printing)

برای چاپ روی مواد غیرمتخلخل مانند شیشه و فلز.

چاپ رول (Web Printing)

روشی که کاغذ به صورت رول به دستگاه چاپ وارد می‌شود. این روش برای تیراژ بالا مانند روزنامه‌ها استفاده می‌شود.

چاپ ترام (Halftone)

فرآیند ایجاد تصویر با استفاده از نقاط ریز که در چاپ چهاررنگ برای تولید طیف‌های رنگی کاربرد دارد.

چاپ سابلیمیشن

روشی که در آن رنگ به حالت گاز درآمده و به سطحی مانند پارچه یا لیوان منتقل می‌شود. این روش برای چاپ روی اجسام خاص استفاده می‌شود.

چاپ رولند

نوعی چاپ افست که از دستگاه‌های بزرگ‌تر برای پروژه‌های با ابعاد بزرگ‌تر یا تیراژ بالاتر استفاده می‌شود.

برش کاترپلاتر

فرآیندی که با دستگاه خاصی برای برش دقیق استیکرها یا طرح‌های خاص انجام می‌شود.

چاپ پولک‌زنی (Foil Stamping)

فرآیند افزودن ورقه‌های متالیک (طلایی، نقره‌ای و…) به چاپ برای جلوه‌ای لوکس.

چاپ حرارتی (Thermal Printing)

روشی که در آن طرح با استفاده از حرارت روی مواد خاصی (مانند لیبل یا کارت) چاپ می‌شود.

چاپ مرکب پایه آب

نوعی چاپ با استفاده از مرکب‌های بر پایه آب که برای کاهش اثرات زیست‌محیطی به کار می‌رود.

درشت‌نمایی (Magnification)

حالتی که در آن طرح یا متن با تغییر ابعاد برای کاربردهای خاص (مانند بیلبوردها) چاپ می‌شود.

چاپ برجسته‌سازی فلزی (Metallic Embossing)

ترکیب برجسته‌سازی و متالیک‌زنی برای ایجاد افکت‌های لوکس و خاص روی محصولات چاپی.

کُرومالین (Chromalin)

نمونه‌ای آزمایشی برای بررسی رنگ‌ها و طرح پیش از چاپ نهایی.

واترمارک (Watermark)

طرح یا نوشته‌ای که به‌صورت شفاف یا نیمه شفاف در کاغذ یا چاپ ظاهر می‌شود و بیشتر برای امنیت و هویت استفاده می‌شود.

موارد تکمیلی

Bleed (خون‌ریزی چاپ) – حاشیه اضافه در فایل طراحی که در برش حذف می‌شود، برای جلوگیری از خط سفید دور کار.

Safe Zone (منطقه امن) – محدوده‌ای که عناصر مهم طراحی باید داخل آن قرار گیرند تا در برش از بین نروند.

Slug – ناحیه خارج از محدوده چاپ که اطلاعات اضافی، یادداشت یا علائم کنترل در آن قرار می‌گیرد.

Registration Marks (علامت رجیستر) – علامت‌های کمکی برای هم‌ترازی دقیق رنگ‌ها در چاپ چندرنگ.

Crop Marks (علامت برش) – خطوط کوچک گوشه کار که محل برش دقیق را مشخص می‌کند.

Color Proof (پروف رنگ) – نمونه چاپی آزمایشی برای تأیید رنگ و طرح قبل از تولید نهایی.

Soft Proof / Hard Proof – نمونه رنگی دیجیتال (نرم) یا چاپی (سخت) جهت بررسی قبل از چاپ.

RGB vs CMYK – تفاوت سیستم رنگی نمایشگرها با سیستم رنگی چاپ.

Hex Code (کد رنگ وب) – کد رنگی دیجیتال که باید به CMYK یا پنتون تبدیل شود برای چاپ.

Pantone Matching System (PMS) – استاندارد شماره‌بندی رنگ‌ها برای اطمینان از تطابق دقیق.

Duotone / Tritone – استفاده از دو یا سه رنگ برای ایجاد جلوه خاص در عکس‌ها.

Spot Varnish – روکش براق یا مات روی بخش‌های خاص چاپ.

Make-ready (تنظیم اولیه چاپ) – آماده‌سازی ماشین چاپ قبل از شروع کار واقعی.

Color Registration (رجیستر رنگ) – هم‌ترازی دقیق رنگ‌ها در چاپ چندرنگ.

Ganging (چیدمان کار روی فرم) – قرار دادن چند طرح روی یک صفحه برای صرفه‌جویی در کاغذ و هزینه.

Press Check – حضور مشتری یا طراح در چاپخانه برای بررسی نمونه قبل از تولید تیراژ.

Drying Time (زمان خشک شدن) – مدت زمان مورد نیاز برای خشک شدن مرکب روی متریال.

Die Score – خط برش یا تا در دایکات برای کمک به تا کردن.

Perforation (پرفراژ) – ایجاد خط سوراخ برای جدا کردن بخش‌هایی مانند بلیت یا کوپن.

UV Coating (پوشش یووی) – روکش شفاف برای افزایش دوام و جلوه چاپ.

Aqueous Coating – روکش پایه آب برای محافظت از چاپ.

Foiling (طلاکوب / نقره‌کوب) – افزودن فویل متالیک روی بخش‌های خاص.

Archival Paper – کاغذ مقاوم در برابر زردشدگی و ماندگار برای چاپ آثار هنری و اسناد.

Acid-free Paper – کاغذ بدون اسید برای دوام طولانی.

ISO 12647 – استاندارد بین‌المللی کنترل رنگ در چاپ.

Opacity (کدری/شفافیت کاغذ) – میزان عبور نور از کاغذ.

نتیجه‌گیری

آشنایی با اصطلاحات تخصصی چاپ و روش‌های مختلف چاپ به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را برای پروژه‌های چاپی خود بگیرید. درک این جزئیات باعث می‌شود که ارتباط موثرتری با چاپخانه‌ها داشته باشید و کیفیت نهایی کار شما ارتقا یابد. با تسلط بر این اطلاعات، مسیر موفقیت در پروژه‌های چاپی برای شما هموارتر خواهد شد.
برای آشنایی با تجهیزات چاپ میتوانید به مقاله آن مراجعه کنید که اطلاعات بسیار مفیدی را در اختیار شما عزیزان قرار داده ایم.
برای اطلاعات بیشتر و ثبت سفارش، همین حالا با ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

لیتوگرافی در چاپ به چه معناست؟

لیتوگرافی فرآیند آماده‌سازی پلیت (زینک) برای چاپ افست است که طرح را با استفاده از نوردهی به صفحه منتقل می‌کند تا آماده چاپ روی کاغذ یا متریال دیگر شود.

زینک یا پلیت چیست؟

صفحه‌ای فلزی یا پلی‌استری که تصویر یا متن روی آن ایجاد می‌شود و در ماشین چاپ افست برای انتقال مرکب به کاغذ به کار می‌رود.

ترام در چاپ چه کاربردی دارد؟

ترام مجموعه نقاط ریز در تصویر چاپی است که میزان سایه‌روشن و وضوح تصویر را کنترل می‌کند، به ویژه در چاپ تصاویر رنگی.

کاغذ تحریر با کاغذ گلاسه چه تفاوتی دارد؟

کاغذ تحریر سطحی مات و بدون روکش دارد، ولی کاغذ گلاسه با پوشش براق یا مات پوشانده می‌شود تا کیفیت و شفافیت چاپ را افزایش دهد.

رزولوشن مناسب چاپ چه مقداری است؟

برای چاپ باکیفیت معمولاً رزولوشن 300dpi مناسب است، تا تصویر واضح و بدون پیکسل دیده شود.

مرکب چاپ افست از چه موادی ساخته می‌شود؟

معمولاً از مخلوط رنگدانه، روغن گیاهی یا معدنی و افزودنی‌های مخصوص برای خشک‌شدن سریع و چسبندگی بالا.

پیش‌چاپ چه مراحلی دارد؟

شامل طراحی، صفحه‌بندی، ویرایش رنگ، تفکیک رنگ، تهیه زینک و کنترل نهایی فایل پیش از چاپ اصلی است.