کاغذ گلاسه چیست؟

معرفی کاغذ گلاسه و تاریخچه ی تولید آن

کاغذ گلاسه یکی از پرکاربردترین و زیباترین انواع کاغذ در صنعت چاپ است که سطح صیقلی و براق آن باعث وضوح و عمق بیشتر رنگ‌ها می‌شود. این نوع کاغذ معمولاً برای چاپ کاتالوگ‌ها، پوسترها، بروشورها و مجلات لوکس استفاده می‌شود. سطح گلاسه با یک لایه‌ی مخصوص از مواد معدنی و صمغی پوشانده می‌شود تا جذب مرکب کنترل‌شده و یکنواختی چاپ تضمین شود.

گلاسه از کجا اومده؟ (ریشه واژه و تاریخچه کوتاه)

واژه‌ی «گلاسه» از ریشه‌ی فرانسوی Glacé (به معنی صیقلی یا براق) آمده است. ایده‌ی پوشش‌دهی سطح کاغذ برای افزایش درخشندگی و کیفیت تصویر، اواخر قرن نوزدهم در آلمان و فرانسه معرفی شد. در آغاز، تولید گلاسه با پوشش خاک رس و نشاسته انجام می‌گرفت، اما در دهه‌ی ۱۹۵۰ ترکیبات شیمیایی جدید مانند calcium carbonate و kaolin جایگزین شدند و دوام و درخشندگی کاغذ به‌طور چشمگیری افزایش یافت.

در ایران، تولید و واردات کاغذ گلاسه از دهه‌ی ۱۳۴۰ شمسی شروع شد؛ ابتدا از برندهای اروپایی مانند Sappi و UPM، سپس برندهای آسیایی مانند Hansol و APP به بازار وارد شدند. امروزه، بخش زیادی از نیاز چاپخانه ها از برندهای کره‌ای و چینی تأمین می‌شود.

تفاوت کاغذ گلاسه با کاغذ تحریر

خلاصه: اگر چاپ شما تصویری یا رنگی است، گلاسه بهترین گزینه است؛ اگر چاپ متنی و اقتصادی است، تحریر انتخاب بهتری محسوب می‌شود.

ویژگی ها و مشخصات فنی کاغذ گلاسه

کاغذ گلاسه از خمیر سلولزی به‌اضافه‌ی لایه‌ی پوششی از مواد معدنی ساخته می‌شود تا هم چاپ‌پذیری بالا و هم سطحی یکنواخت داشته باشد.

سطح صاف و پوشش نوری (Coated Surface)

سطح این کاغذ با موادی مانند کائولن (Kaolin)، کربنات کلسیم و چسب پلی‌وینیل پوشانده می‌شود. این پوشش ضخیم باعث بازتاب بهتر نور و درخشش رنگ‌ها می‌شود. در تولید صنعتی، این پوشش معمولاً به‌صورت دو تا سه‌لایه روی بافت کاغذ اسپری یا غلتک می‌شود تا سطحی صیقلی و سخت تشکیل دهد.

گرماژ کاغذ گلاسه (۸۰ تا ۳۵۰ گرم)

کاغذ گلاسه در گرماژهای متنوع از ۸۰ گرم (سبک) تا ۳۵۰ گرم (سنگین) تولید می‌شود.

• ۸۰–۱۳۵ گرم: مناسب چاپ پوستر، بروشور، صفحات داخلی مجله
• ۱۵۰–۲۵۰ گرم: مناسب کاتالوگ و جلد مجله
• ۲۵۰–۳۵۰ گرم: مخصوص کارت ویزیت، بسته‌بندی و کاورهای مقاوم

هرچه گرماژ بیشتر باشد، کاغذ ضخیم‌تر، سنگین‌تر و لوکس‌تر خواهد بود.

میزان جذب مرکب و قابلیت چاپ‌پذیری

پوشش گلاسه طوری طراحی شده که مقدار جذب مرکب بسیار کنترل‌شده باشد. این موضوع باعث می‌شود:

• رنگ‌ها زنده‌تر دیده شوند؛
• خطوط و جزئیات دقیق‌تر چاپ شوند؛
• مصرف مرکب کاهش یابد.

به همین دلیل در چاپ‌های CMYK Full Color، گلاسه بهترین انتخاب است. البته در چاپ دیجیتال باید از نوع مخصوص (Digital Coated Paper) استفاده شود که پوشش آن برای تونر یا جوهر لیزری مناسب است.

مقاومت در برابر رطوبت و تغییر رنگ

این کاغذ نسبت به کاغذ معمولی مقاومت بیشتری در برابر رطوبت دارد، چون لایه‌ی پوششی اجازه جذب مستقیم آب را نمی‌دهد. البته در رطوبت بالا اگر روکش نداشته باشد (مثل سلفون یا ورنی)، ممکن است در بلندمدت تغییر شکل یا موج‌دار شود.

برای فضاهای مرطوب (مثل بسته‌بندی مواد غذایی یا چاپ منوهای رستوران)، استفاده از لمینیت مات یا براق توصیه می‌شود.

انواع کاغذ گلاسه

کاغذ گلاسه در چند مدل اصلی تولید می‌شود که هرکدام بسته به نوع پوشش و میزان درخشندگی برای کاربردی خاص مناسب‌اند:

گلاسه براق (Gloss)

پرنور، بازتاب‌دهنده‌ی بالا و مناسب برای نمایش عکس‌های رنگی. وضوح رنگ عالی دارد ولی به‌دلیل بازتاب نور، برای متن طولانی مناسب نیست. بیشتر در پوستر، تراکت و آلبوم‌های تبلیغاتی کاربرد دارد.

گلاسه مات (Matte)

فاقد انعکاس نور است و خوانایی بالایی دارد. ظاهری لطیف‌تر و لوکس‌تر نسبت به نوع براق دارد. برای کاتالوگ‌ها و مجلاتی که متن زیاد دارند، انتخاب ایده‌آل محسوب می‌شود.

گلاسه نیمه‌مات (Silk / Satin)

ترکیبی از دو حالت قبلی است؛ نه به درخشان براق، نه به خنثی‌ی مات. رنگ‌ها طبیعی نمایش داده می‌شوند و لمس آن نرم و ابریشمی است. محبوب در چاپ تجاری و جلد کتاب‌های خاص.

گلاسه کارتی و پشت طوسی

نوع ضخیم‌تر گلاسه است که در پشت خود رنگ خاکستری دارد و برای جعبه، کارتن و بسته‌بندی محصولات آرایشی یا غذایی به‌کار می‌رود. سطح رو براق است و پشت فقط برای تقویت استحکام استفاده می‌شود.

گلاسه مخصوص چاپ دیجیتال و افست

• دیجیتال: پوشش مخصوصی دارد تا تونر یا جوهر روی سطح بنشیند و ریزش رنگ نداشته باشد. معمولاً در گرماژهای ۱۲۰ تا ۳۰۰ گرم تولید می‌شود.
• افست: پوشش ضخیم‌تر و مقاوم‌تری دارد تا در مقابل فشار زینک و مرکب، تاب بر ندارد.

ابعاد استاندارد کاغذ گلاسه در چاپخانه‌ها

ابعاد گلاسه از استانداردهای بین‌المللی ISO و اندازه‌های صنعتی دستگاه‌های چاپ پیروی می‌کند.

سایزهای مرسوم

رایج‌ترین اندازه‌های موجود در بازار ایران:

نحوه‌ی برش و فرم‌بندی برای دستگاه‌های چاپ

در چاپخانه، شیت‌های خام ابتدا طبق تیراژ و نوع محصول برش می‌خورند تا داخل فرم چاپی قرار گیرند. مثلاً برای چاپ بروشور A4 روی شیت ۵۰×۷۰، معمولاً ۴ فرم در هر ورق چیده می‌شود.

برش نهایی باید دقیق و شامل Bleed 3–5mm باشد تا در هنگام برش یا خوردگی لبه، طرح ناقص نشود. برای چاپ افست، فرم‌بندی باید بر اساس اندازه سیلندر دستگاه انجام گیرد تا رجیستر دقیق برقرار بماند.

بیشتر بخوانید : bleed چیست

مقایسه کاغذ گلاسه براق و مات

نوع کاغذ	ظاهر و ویژگی بصری	رفتار رنگ	کاربردهای اصلی	حدود قیمت نسبی
گلاسه براق	درخشان، بازتاب‌دهنده‌ی نور	رنگ‌ها زنده‌تر و پرکنتراست	پوستر، عکس، بروشور تبلیغاتی، آلبوم	ارزانتر
گلاسه مات	سطح نرم و بدون انعکاس، حس لوکس	رنگ‌ها طبیعی‌تر ولی کمی ملایم‌تر	کتاب، کاتالوگ، بسته‌بندی لوکس، منو	حدود ۵–۱۵٪ گرانتر از براق
گلاسه نیمه‌مات	بینابین مات و براق – ظاهر ابریشمی	تعادل در وضوح و نرمی رنگ	جلد مجله، کاتالوگ برندهای فشن، کارت ویزیت خاص	متوسط

تأثیر روی رنگ و کنتراست چاپ

در گلاسه براق، سطح نور را منعکس می‌کند و رنگ‌ها زنده‌تر، اشباع‌تر و با کنتراست بالا دیده می‌شوند. اما در نور مستقیم ممکن است انعکاس مزاحم ایجاد کند.

در گلاسه مات، بازتاب وجود ندارد و تصویر ملایم‌تر و طبیعی‌تر به چشم می‌آید. رنگ مشکی در نوع مات کمی خاکستری‌تر است ولی برای چاپ متون و عکس‌های سیاه‌وسفید جذاب‌تر جلوه دارد.

در کل: گلاسه براق = وضوح + شدت رنگ

گلاسه مات = عمق + حس طبیعی

موارد استفاده از کاغذ گلاسه

کاغذ گلاسه به‌دلیل سطح صاف و قابلیت رنگ‌پذیری بالا، تقریباً در همه‌ی حوزه‌های چاپ تجاری و تبلیغاتی کاربرد دارد.

چاپ کاتالوگ و بروشور

در کاتالوگ‌های تبلیغاتی، بخش‌های تصویری اهمیت بالایی دارند. استفاده از گلاسه براق باعث وضوح رنگ و جزئیات بالاتر محصولات می‌شود.

در بروشورهای شرکتی اما، معمولاً گلاسه مات ۱۷۰–۲۰۰ گرم ترجیح داده می‌شود چون خوانایی بهتر و بازتاب کم‌تری دارد.

چاپ پوستر و کارت ویزیت

گلاسه براق در پوستر بهترین جلوه را دارد چون طیف رنگ و درخشندگی بالا را منتقل می‌کند. برای کارت ویزیت‌های خاص، انتخاب گلاسه مات یا نیمه‌مات با لمینیت حرارتی حس لوکس بودن را دوچندان می‌کند.

پوستر تبلیغاتی = براق / کارت ویزیت حرفه‌ای = مات یا نیمه‌مات

بسته‌بندی محصولات لوکس

گلاسه با گرماژ بالای ۲۵۰ تا ۳۵۰ گرم، مخصوص بسته‌بندی کالاهای لوکس مثل عطر، جعبه شکلات، لوازم آرایشی و جعبه پوشاک به‌کار می‌رود.

روکش نهایی مانند UV موضعی، فویل‌کوب یا برجسته‌سازی روی سطح گلاسه، به حس لمسی و جذابیت برند می‌افزاید.

چاپ عکس و آلبوم

در چاپ عکس‌های حرفه‌ای، گلاسه براق محبوب‌ترین گزینه است، چون رنگ‌ها زنده‌تر و جزییات واضح‌تر دیده می‌شوند. برای آلبوم عروسی یا کودک، اغلب از گلاسه براق لمینیت‌شده استفاده می‌شود تا در برابر رطوبت مقاوم باشد.

نکات مهم در چاپ روی کاغذ گلاسه

چاپ روی گلاسه نیازمند دقت بالاست، چون ساختار سطحی آن متفاوت از کاغذهای معمولی است. رعایت نکات زیر تفاوت محسوسی در نتیجه ایجاد می‌کند

انتخاب گرماژ مناسب

گرماژ باید با نوع چاپ و کاربرد نهایی هماهنگ باشد:

• ۱۲۰–۱۷۰ گرم ➤ بروشور و پوستر
• ۲۰۰–۲۵۰ گرم ➤ کاتالوگ و مجله با جلد مقاوم
• ۳۰۰–۳۵۰ گرم ➤ کارت ویزیت، کاور، بسته‌بندی

همیشه گرماژ بالاتر الزاماً به‌معنای چاپ بهتر نیست، بلکه باید با تیراژ، تا و خط تا تطبیق داده شود.

اثر پوشش ورنی و UV

پوشش‌های نهایی مثل ورنی (Varnish) و UV Coating برای افزایش درخشندگی، جلوگیری از لکه‌زدگی و مقاومت مکانیکی به کار می‌روند:

• ورنی براق: یکنواخت، اقتصادی، مناسب تیراژ بالا
• UV موضعی: برجسته و براق روی بخش‌های خاص (لوگو، تصویر کلیدی)
• لمینیت مات: محافظت کامل + حس لمس مخملی

خشک شدن مرکب روی گلاسه و کنترل لکه‌زدگی

به‌دلیل جذب کم سطح، خشک شدن مرکب روی گلاسه کندتر است. برای جلوگیری از انتقال رنگ یا لکه روی شیت بعدی:

• از پودر اسپری خشک‌کن استفاده می‌شود.
• دمای خشک‌کن دستگاه باید کنترل شود.
• تماس دست با سطح تازه چاپ‌شده ممنوع است تا براقیت دچار خط نیفتد.

انتخاب تنظیمات دستگاه افست و دیجیتال

• در چاپ افست: فشار غلتک (Cylinder Pressure) باید پایین‌تر تنظیم شود تا سطح پوشش آسیب نبیند.
• در چاپ دیجیتال: نوع تونر و دمای فیوزر باید مطابق پروفایل گلاسه تنظیم گردد.

در هر دو روش، کاغذ قبل از چاپ باید به رطوبت محیط چاپخانه (RH حدود 45-55%) عادت داده شود تا تاب برندارد.

مزایا و معایب کاغذ گلاسه

کاغذ گلاسه به‌دلیل کیفیت بالای چاپش محبوب است، اما در عوض هزینه و محدودیت‌هایی هم دارد. دید کلی زیر مقایسه‌ی صادقانه‌ای ارائه می‌دهد:

مزایا (شفافیت، کیفیت رنگ، دوام)

1. وضوح تصویر بسیار بالا: پوشش صاف باعث پخش یکنواخت مرکب و وضوح بالا در جزئیات می‌شود.
2. درخشندگی رنگ‌ها: رنگ چاپ غلیظ‌تر و جذاب‌تر دیده می‌شود، مخصوصاً در تصاویر رنگی.
3. دوام بیشتر: نسبت به تحریر در برابر رطوبت و سایش مقاوم‌تر است و در انبار طولانی‌مدت تغییر رنگ نمی‌دهد.
4. ظاهر شیک و حرفه‌ای: سطح براق یا نیمه‌مات آن حس لوکس می‌دهد.
5. لمس نرم و روان: هنگام ورق‌زدن حس زیبایی و تمیزی خاصی دارد.

معایب (هزینه، وزن، بازیافت سخت)

1. قیمت بالاتر: فرایند پوشش‌دهی و پرداخت نهایی گلاسه گران‌تر از تولید تحریر معمولی است.
2. وزن زیاد: باعث گرانی حمل‌ونقل و دشواری در تا و صحافی قطع‌های بزرگ‌تر می‌شود.
3. بازتاب نور (در نوع براق): در هنگام مطالعه یا نور محیطی مستقیم، ممکن است اذیت‌کننده باشد.
4. بازیافت دشوار: پوشش شیمیایی باعث می‌شود فرایند بازیافت نیاز به تجهیزات خاص داشته باشد.

برندها و تولیدکنندگان معروف کاغذ گلاسه

کیفیت چاپ و درخشندگی رنگ گلاسه به برند تولیدکننده‌اش بستگی مستقیم دارد. چند برند جهانی و رایج در ایران عبارت‌اند از:

برندهای خارجی برتر

• Mitsubishi (ژاپن): سطح بسیار صاف، رنگ پایدار و مقاومت عالی در برابر UV؛ مناسب چاپ لوکس و مجله‌های فشن.
• Sappi (فنلاند): از معتبرترین تولیدکنندگان جهان؛ خشک شدن سریع مرکب و ثبات مکانیکی بالا، مخصوص چاپ‌های حرفه‌ای.
• UPM (فنلاند): تخصص در چاپ افست و آموزشی؛ گرماژهای میان‌رده برای بروشور و مجله عالی‌اند.
• Hansol (کره جنوبی): پرمصرف‌ترین برند بازار ایران؛ تعادل عالی بین قیمت و کیفیت در هر دو نوع براق و مات.
• APP (اندونزی): برند اقتصادی با سری‌های Nirvana و Golden Plus؛ کیفیت متوسط ولی موجودی بالا و قیمت مناسب.

همچنین بخوانید : تیراژ چاپ چیست

برندهای رایج در بازار ایران

تولید داخلی هنوز در حد کامل صنعتی نیست، اما اینترنت واردکننده‌های فعالی دارد:

• کره‌ای‌ها (Hansol، Moorim، Shinhan): گزینه مطمئن با گرماژ دقیق و رنگ پایدار.
• چینی‌ها (Gold East، Ningbo، Chenming): ارزان‌تر، ولی درخشندگی و ضخامت کمتر دارند.
• تبدیل‌کننده‌های داخلی مانند پارس نیکو، راشا کاغذ و آدلان بیشتر کار برش و ورق‌کردن رول‌های وارداتی را انجام می‌دهند؛ کیفیتشان در حال رشد است اما هنوز به سفیدی و یکنواختی برندهای جهانی نرسیده‌اند.

تشخیص گلاسه باکیفیت

برای شناسایی کاغذ گلاسه‌ی مرغوب باید چند ویژگی ساده را در نظر گرفت:

وقتی شک دارید، کافی است سطح گلاسه را زیر نور مورب نگاه کنید: اگر بازتاب نور یکنواخت است، احتمالاً با جنس خوب طرفید.

قیمت کاغذ گلاسه و عوامل مؤثر بر آن

قیمت کاغذ گلاسه در بازار ایران ثابت نیست و به چند عامل کلیدی وابسته است:

۱. گرماژ:

هرچه گرماژ بالاتر باشد (مثل ۳۰۰ گرم در برابر ۱۳۵ گرم)، مصرف خمیر و پوشش بیشتر می‌شود و قیمت افزایش می‌یابد.

۲. برند:

برندهای لوکس مثل Mitsubishi و Sappi گران‌ترند، Hansol و APP در سطح متوسط و برندهای چینی اقتصادی‌تر هستند.

۳. کشور سازنده:

گلاسه‌های اروپایی (فنلاند، آلمان) تا ۴۰٪ از مدل‌های کره‌ای گران‌ترند ولی سطح صاف‌تر و رنگ پایدارتر دارند.

۴. نوع پوشش و بسته‌بندی:

مدل مات به‌دلیل فرآیند پوشش گران‌تر است. بسته‌بندی ضد‌نم یا رول‌هایی با فیلم پلی‌پروپیلن و ورق‌های برش‌خورده نیز هزینه بیشتری دارند.

۵. نرخ ارز و نوسانات بازار:

چون بیشتر گلاسه‌ها وارداتی‌اند، تغییر جزئی در دلار نیمایی یا آزاد می‌تواند قیمت هر بند کاغذ را چند صد هزار تومان جابه‌جا کند.

نکته اقتصادی: برای چاپ‌های مداوم (مثل بروشورها یا مجلات)، در زمان ثبات بازار چند رول اضافه ذخیره کنید تا از شوک قیمتی در امان بمانید.

کدام نوع گلاسه برای کار من بهتر است؟

انتخاب کاغذ مناسب به نوع پروژه و حس نهایی مورد نظر بستگی دارد. جدول زیر برای تصمیم سریع طراحی شده:

پرسشهای متداول

تفاوت گلاسه مات و براق در چاپ چیست؟

در نوع براق، رنگ‌ها زنده‌تر و کنتراست بالاتر است اما بازتاب نور دارد. نوع مات، درخشندگی را حذف کرده و خوانایی و جلوه‌ی طبیعی‌تری ارائه می‌دهد.

آیا می‌توان روی گلاسه با پرینتر خانگی چاپ کرد؟

در پرینترهای جوهرافشان معمولی خیر؛ چون سطح گلاسه جوهر را جذب نمی‌کند. برای چاپ خانگی باید از گلاسه مخصوص Inkjet یا Laser استفاده شود.

بهترین گرماژ برای پوستر چیست؟

برای چاپ پوستر داخلی، گلاسه ۱۵۰–۱۷۰ گرم بهترین گزینه است؛ نه زیاد سنگین و نه نازک. برای فضای بیرونی بهتر است با لمینیت ترکیب شود تا رنگ در برابر رطوبت و UV دوام بیاورد.

چطور بفهمیم کاغذ گلاسه اصل است؟

۱. سطح باید یکنواخت، بدون موج و الیاف باشد.

۲. دربرابر خم شدن نباید ترک سطحی بدهد.

۳. برند معتبر روی بسته درج شود (Hansol / APP / Sappi).

۴. وزن واقعی با گرماژ چاپخانه تفاوت نداشته باشد.